تعریف

آفازی یک اختلال ارتباطی است که ناشی از آسیب به نواحی مغزی مرتبط با زبان(بطور معمول نیمکره‌ی چپ مغز) می‌باشد. افرادی که دچار آسیب به نیمکره‌ی راست مغز شده‌اند، ممکن است مشکلات دیگری علاوه بر مشکلات گفتار و زبان را تجربه کنند. آفازی ممکن است اشکال در صحبت کردن، گوش دادن، خواندن و نوشتن ایجاد کند، ولی بر هوش فرد اثری ندارد. احتمال دارد افرادی که دچار آفازی هستند، مشکلات دیگری از قبیل دیزآرتری، آپراکسی و یا مشکلات بلع را نیز تجربه کنند.

 

نشانه‌ها و علائم

علائم ویژه و شدت آفازی براساس محل و میزان آسیب مغزی، متغیر است. آسیب به بخش‌های قدامی مغز منجر به گفتار ناروان می‌شود؛ اگرچه فرد بطور معمول گفته‌های دیگران را تا حدی درک می‌کند. آسیب به نواحی خلفی‌تر، اغلب منجر به گفتاری روان از نظر سرعت و ریتم گفتار می‌شود. ولی این گفتار از نظر معنایی، بی‌محتوا و دارای واژه‌های اشتباه یا ساختگی است. این افراد بطور معمول در درک گفته‌های اطرافیان مشکل دارند.

تمام افراد دچار آفازی، دست‌کم یکی از مشکلات زیر را تجربه می‌کنند:

اشکال در تولید زبان

• مشکل در بیان واژهای که قصد دارند بگویند.
• جانشین شدن واژه‌ای که قصد بیان آن را دارند، با واژه‌ای دیگر؛ که ممکن است از نظر معنایی بهم مرتبط باشند(بعنوان مثال “مرغ” بجای “ماهی”) یا مرتبط نباشند(بعنوان مثال “رادیو” بجای “توپ”).
• جابجا کردن صداهای یک واژه(بعنوان مثال “لبوز” بجای “بلوز”)
• استفاده از کلمات ساختگی
• اشکال در ترکیب واژه‌ها و ساخت جمله
• ردیف کردن واژه‌های ساختگی یا واقعی به دنبال هم، ولی در ترکیبی بی‌معنا

اشکال در درک زبان

• درک اشتباه گفته‌های دیگران، بویژه هنگامی که اطرافیان سریع صحبت می‌کنند(بعنوان مثال اخبار رادیو و تلویزیون) یا جملات طولانی.
• اشکال دردرک گفته‌ها در مکان‌های شلوغ و پر سروصدا
• برداشت اشتباه جوک‌ها، برداشت تحت‌اللفظی از ضرب‌المثل‌ها و کنایه‌ها

اشکال در خواندن و نوشتن

• اشکال در خواندن کتاب، مجله و …
• اشکال در هجی‌کردن و قراردادن واژه‌ها در کنار هم و نوشتن جمله
• اشکال در درک مفاهیم عددی(بیان زمان، شمردن پول، جمع و تفریق و …)

 

علل

آفازی اغلب به دلیل سکته‌ی مغزی ایجاد می‌شود؛ ولی هر بیماری یا آسیبی که به بخش‌‌‌‌های کنترل زبان در مغز مربوط شود، می‌تواند آفازی ایجاد کند. این موارد شامل تومورهای مغزی، ضربه به سر و اختلالات نورولوژیک پیشرونده می‌باشد.

 

تشخیص

آسیب شناس گفتار و زبان با استفاده از ابزارهای مختلف، نوع و شدت آفازی را ارزیابی می‌کند. بطور کلی ارزیابی شامل موارد زیر می‌شود:

• درک شنیداری: درک واژه‌ها، پرسش‌ها، دستورات و داستان‌ها
• بیان کلامی: تولید توالی‌های اتوماتیک(مثل روزهای هفته)، نامیدن اشیا، توصیف تصاویر، پاسخ به پرسش‌ها و گفتگو
• ارتباط عملکردی: استفاده از جسچرها، نقاشی، اشاره کردن یا سایر روش‌های حمایتی ارتباط، هنگامی که فرد در بیان کلامی دچار مشکل می‌شود.

 

درمان‌

روش‌های درمانی مختلفی برای افراد دچار آفازی موجود می‌باشد. نوع درمان بستگی به نیاز‌ها و اهداف فرد مبتلا دارد. درمان ممکن است بصورت جلسات انفرادی یا گروهی انجام شود. آسیب شناس گفتار و زبان فعالیت‌هایی در جهت بهبود مهارت‌های زبانی فردی که آسیب دیده‌اند، انجام می‌دهد. بعلاوه به فرد کمک می‌کند از استراتژی‌های مختلفی در جهت بهبود ارتباط کلی در موقعیت‌‌های مختلف استفاده کند.

 

روش‌هایی برای برقرای ارتباط بهتر با فرد دچار آفازی

• قبل از شروع به صحبت، توجه وی را جلب کنید.
• تماس چشمی با وی را حفظ کرده، به زبان بدن فرد و استفاده از جسچر‌ها توجه کنید.
• نویز‌های زمینه‌ای از قبیل رادیو و تلویزیون را کم کرده یا حذف کنید.
• صدای خود را در سطح نرمال و مناسب نگه‌دارید. تا زمانیکه فرد از شما درخواست نکرده، با صدای بلند صحبت نکنید.
• ارتباط را به شکل ساده ولی کامل(نه بچگانه) حفظ کنید. با فرد دچار آفازی طوری صحبت نکنید که گویی نادان یا کم‌هوش است.
• به فرد زمان کافی برای صحبت‌کردن بدهید.
• فرد را تشویق به استفاده از نقاشی، اشارات یا نوشتن کنید.
• از سؤالات بله/خیر بجای سؤالات باز استفاده کنید.
• هر زمان که ممکن است، فرد را در فعالیت‌های نرمال روزمره مشارکت دهید.
• فرد را تشویق به استقلال کرده و از حمایت بیش از اندازه پرهیز کنید.