تعریف

مشکلات تغذیه شامل مشکلاتی در جمع کردن و نگه داشتن غذا در دهان و آمادگی برای مکیدن و جویدن یا بلع آن است و ممکن است در هر سطحی از فرایند بلع رخ دهد.

• فاز دهانی

مکیدن ، جویدن یا حرکت غذا و حرکت به سمت گلو

• فاز حلقی

آغاز بلع، فشرده کردن غذا و حرکت به سمت پایین گلو و بستن مسیر هوایی جهت جلوگیری از ورود مواد غذایی و مایعات به مسیر هوایی (آسپیراسیون) یا پریدن غذا در گلو

• فاز مروی

گشاد و تنگ شدن دهانه بالایی و پایینی لوله غذایی در گلو (مری)و فشرده شدن و حرکت آن به سمت معده

 

علائم و نشانه‌ها

بیماری‌ها، وضعیت‌ها یا جراحی‌های متعددی می‌تواند منجر به اشکال در بلع گردد.

نشانه‌های عمومی شامل:

• سرفه در طول یا بلافاصله پس از خوردت غذا یا نوشیدن
• صدای قرقره مانند حین یا پس از خوردن غذا یا نوشیدن
• تلاش یا زمان زیاد مورد نیاز برای جویدن یا بلع
• خروج غذا یا مایعات از دهان یا گیرکردن در دهان
• عفونت ریه مکرر یا سینه پر خلط پس از خوردن غذا
• کاهش وزن یا کم آبی ناشی از عدم توانایی در غذا خوردن به میزان کافی

بنابراین فرد دچار مشکلات احتمالی زیر خواهد شد:

• فقر غذایی یا کم آبی
• احتمال آسپیراسیون (ورود مواد غذایی یا مایعات به مسیر هوایی )که منجر به عفونت ریه یا بیماری‌های مزمن ریه می‌گردد.
• کاهش لذت بردن از خوردن غذا یا نوشیدن مایعات
• شرم و خجالت و انزوا در محیط‌های اجتماعی حین غذا خوردن

 

علل

آسیب به سیستم عصبی از قبیل:

• سکته‌ی مغزی
• آسیب به سر
• آسیب نخاعی
• بیماری‌های پارکینسون ،ام اس،آلزایمر و سایر اختلالات نورولوژیک پیشرونده
• دیستروفی عضلانی
• فلج مغزی
• مشکلات مربوط به سرو گردن همچون سرطان در دهان،،گلو و مری/ آسیب یا جراحی در ناحیه سرو گردن
• سایر موارد

 

 تشخیص

آسیب شناس گفتار و زبان به شکل زیر ارزیابی را انجام می دهد:

• تاریخچه گیری دقیقی از وضعیت پزشکی فرد و علائم وی
• بررسی قدرت و حرکات عضلات درگیر در بلع
• مشاهده‌ی غذا خوردن فرد جهت بررسی وضعیت بدنی، رفتار و حرکات اندام‌های دهانی حین خوردن یا نوشیدن

ممکن است ارزیابی‌های دقیق‌تری نیز مورد نیاز باشد:

• بلع باریوم؛ فرد غذا یا نوشیدنی را همراه باریم خورده و فرآیند بلع توسط اشعه ایکس بررسی می‌شود.
• ارزیابی آندوسکوپیک؛ از راه بینی وارد شده و فرایند بلع مشاهده می‌گردد.

 

درمان‌

درمان به علت، علائم و نوع مشکل بلع بستگی دارد .

آسیب شناس گفتار و زبان می تواند موارد زیر را انجام دهد:

• درمان‌های ویژه‌ی بلع؛ مانند تمریناتی جهت بهبود حرکات عضلانی
• استراتژی‌های جبرانی
• استفاده از غذاها و مایعاتی با بلع آسان‌تر و ایمن‌تر