رشد مهارت‌های ارتباطی از دوران نوزادی آغاز می‌شود؛ یعنی پیش از ظهور اولین واژه. هر مشکل گفتاری یا زبانی بطور بالقوه اثر مهمی بر رفتار و مهارت‌های اجتماعی و آکادمیکی کودک می‌گذارد. هرچه مشکل گفتار و زبان کودک زودتر شناسایی و درمان شود، احتمال پایداری یا بدتر شدن اختلال کمتر می‌شود. مداخله‌ی زودهنگام آسیب شناس گفتار و زبان می‌تواند به کودک در جهت موفقیت بیشتر در خواندن، نوشتن و روابط بین فردی کمک کند.

در ادامه اطلاعاتی درباره‌ی رشد مهارت‌های ارتباطی کودکان در سنین مختلف ارایه می‌کنیم. توجه داشته باشید این اطلاعات ویژگی‌هایی هستند که بطور میانگین اغلب کودکان تک زبانه در بازه‌های سنی نسبتا معینی، به آنها دست می‌یابند.

کودکان معمولا بر تمام مهارت‌های یک بازه‌ی سنی، تا زمانیکه وارد بازه‌ی سنی بالاتری نشده‌اند، دست نمی‌یابند. بعنوان مثال اگر کودک شما تنها یک مهارت در بازه‌ی سنی خودش را بدست نیاورده است، بدین معنا نیست که لزوما دچار اختلال می‌باشد. در صورت وجود هرگونه نگرانی درباره‌ی رشد مهارت‌های ارتباطی کودک خود، ضروری است با یک آسیب شناس گفتار و زبان مشورت نمایید.

• درک و شنیدن
• تولد تا 3 ماهگی
• به صدای بلند می‌پرد.
• هنگامی که با او صحبت می‌کنید، ساکت می‌شود یا می‌ختدد.
• به نظر می‌رسد صدای شما را می‌شناسد و در صورتی که گریه کند، با صدای شما آرام می‌شود.
• در پاسخ به صداها، مکیدنش بیشتر یا کمتر می‌شود.
• 6-4 ماهگی
• چشمانش را در جهت صداها حرکت می‌دهد.
• به تغییر تون صدای شما واکنش نشان می‌دهد.
• متوجه اسباب بازی‌های صدادار می‌شود.
• به موسیقی توجه می‌کند.
• 12-7 ماهگی
• از بازی‌هایی مانند قایم موشک لذت می‌برد.
• به سمت صداها برمی‌گردد و نگاه می‌کند.
• هنگامی که صحبت می‌کنید، گوش می‌دهد.
• واژه‌های مربوط به موارد آشنا مانند کفش، شیر یا نی‌نی را می‌شناسد.
• درخواست‌های ساده را انجام می‌دهد(بیا اینجا- بازم می‌خوای؟ و …)
• 2-1 سالگی
• هنگامی که از او می‌خواهید، به چند عضو بدنش اشاره می‌کند.
• از دستورات ساده پیروی کرده و سوالات ساده را متوجه می‌شود(توپ پرت کن- کفشهات کو؟ و …).
• به داستان‌ها و شعرهای ساده گوش می‌دهد.
• به تصاویر کتاب هنگامی که آنها را نام می‌برید، اشاره می‌کند.
• 3-2 سالگی
• معنای تفاوت‌ها را درک می‌کند(بالا/پایین- بزرگ/کوچک و …)
• دو درخواست پشت سر هم را انجام می‌دهد(کتاب بگیر بذار روی میز)
• برای مدت زمان بیشتری به قصه‌ها گوش داده و از آنها لذت می‌برد.
• 4-3 سالگی
• هنگامی که او را از اتاق دیگر صدا می‌زنید، می‌شنود.
• اسامی برخی رنگ‌ها را می‌داند.
• اسامی برخی شکل‌ها را می‌داند(دایره و …).
• اسامی برخی از افراد خانواده را می‌داند(برادر- مادربزرگ و …).
• 5-4 سالگی
• کلمات ترتیبی را متوجه می‌شود(اول- بعد- آخر).
• واژه‌های مربوط به زمان را متوجه می‌شود(دیروز- امروز- فردا).
• از دستورات طولانی‌تر پیروی می‌کند(دندوناتو مسواک بزن، شلوارت و بپوش و کتابت رو بردار).
• دستوراتی که در کلاس می‌دهند را انجام می‌دهد(روی کاغذ یک داریره بکشید).
• اغلب صحبت‌هایی که در خانه یا مهدکودک گفته می‌شود را متوجه می‌شود.
• صحبت کردن
• تولد تا 3 ماهگی
• در حین آسایش و لذت، صداسازی می‌کند.
• براساس نیاز‌های مختلف، گریه‌های متفاوتی دارد.
• هنگامی که شما را می‌بیند، می‌خندد.
• 6-4 ماهگی
• با صداهای مختلف مانند “ب”، “م” و “پ” صداسازی می‌کند.
• با هیجان یا ناراحتی صداسازی می‌کند.
• حین تنهایی یا بازی با شما، آز گلوی خود صداهایی شبیه قرقره کردن درمی‌‌آورد.
• 12-7 ماهگی
• آواسازی‌های کودک طولانی‌تر و پیچیده‌تر می‌شود.
• از صداهای گفتاری و روشی جز گریه کردن برای جلب توجه استفاده می‌کند.
• برای برقراری ارتباط از اشارات استفاده می‌کند(بای بای کردن- بالا بردن دست‌ها برای بغل گرفته شدن و …)
• صداهای گفتاری مختلف را تقلید می‌کند.
• 2-1 واژه‌ی بیانی دارد(اون- هاپو- نی‌نی- ماما و …). در حدود 1 سالگی ممکن است تلفظ ناقص باشد.
• 2-1 سالگی
• هر ماه واژه‌های بیشتری بیان می‌کند.
• از چند سوال 2-1 واژه‌ای استفاده می‌کند(پیشی کو؟ و …)
• دو واژه را با هم ترکیب می‌کند(دست بابا- به‌به نه و …)
• از همخوان‌های مختلف در آغاز واژ‌ه‌ها‌ استفاده می‌کند.
• 3-2 سالگی
• تقریبا برای هر چیزی، یک واژه دارد.
• از گفتار 3-2 واژه‌ای برای صحبت کردن و رفع نیاز استفاده می‌کند.
• افراد آشنا بخش زیادی از صحبت‌های کودک را متوجه می‌شوند.
• ممکن است بر روی واژه‌ها یا صداها کمی ناروانی نشان دهد.
• صداهای “ک”، “گ”، “ف”، “ت”، “د،” و “ن” را تولید می‌کند.
• 4-3 سالگی
• درباره‌ی کارهایی که در مهدکودک یا پارک انجام شده، صحبت می‌کند.
• درباره‌ی آنچه در طول روز اتفاق افتاده، صحبت می‌کند. در هر بار حدودا از 4 جمله استفاده می‌کند.
• افراد غریبه بیشتر صحبت‌های کودک را متوجه می‌شوند.
• به سوالات ساده‌ی “چه کسی”، “چه چیزی” و ” کجا” پاسخ می‌دهد.
• سوالات “کی”(چه زمانی) و “چطور” را می‌پرسد.
• از ضمایر استفاده می‌کند(من- تو- ما و …)
• از برخی اسامی جمع استفاده می‌ند.
• جملات متوعی که 4 یا تعداد بیشتری واژه دارند، بیان می‌کند.
• معمولا به آسانی و بدون تکرار واژه‌ها یا صداها صحبت می‌کند.
• 5-4 سالگی
• تمام صداهای گفتاری را در واژه‌ها بیان می‌ند. ممکن است در تلفظ برخی صداهای دشوارتر مثل “ل” و “ر” خطا داشته‌باشد.
• اغلب بدون تکرار واژه‌ها یا صداها صحبت می‌کند.
• حروف و اعداد را نام می‌برد.
• داستان کوتاه تعریف می‌کند.
• وارد مکالمه شده و آن را ادامه می‌دهد.
• با توجه به شنونده‌ها و محیط، به روش‌های مختلفی صحبت می‌کند. مثلا هنگام صحبت با کودکان کوچک‌تر از جملان کوتاه اسفاده میک‌ند و در محیط بیرون از منزل، با صدای بلند صحبت می‌کند.

منبع:www.asha.org