تعریف

ناتوانایی‌های یادگیری با پایه‌ی زبانی، اشکال درخواندن، هجی کردن و یا نوشتن(نامتناسب با سن) را شامل می‌شود. این اختلال ارتباطی با میزان هوش فرد ندارد و بسیاری از افرادی که دچار این اختلال هستند، هوش متوسط یا بالایی دارند.

 

نشانه‌ها و علائم

واژه‌ی دیسلکسی(نارساخوانی)، اصطلاحی اختصاصی‌تر بوده و و صرفا برای مشکلات یادگیری در زمینه‌ی خواندن استفاده می‌گردد. با اینحال اصطلاح “ناتوانی یادگیری با پایه‌ی زبانی” یا “ناتوانی یادگیری”، جامع‌تر است؛ زیرا میان زبان بیانی و نوشتاری ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. بسیاری از کودکانی که دچار اشکال در خواندن هستند، در زبان بیانی نیز مشکل دارند.

کودک دچار دیسلکسی مشکلات ویژه‌ای در نوشتن نشان خواهد داد و کودک دچار دیسلکسی بعنوان بخشی از ناتوانی یادگیری زبانی، در هر دو زبان بیانی و نوشتاری اشکال دارد. این مشکلات شامل موارد زیر می‌باشد:

• بیان واضح ایده‌ها؛ واژه‌ها نوک زبان کودک است ولی نمی‌تواند آنها را بیان کند.
• استفاده‌ی زیاد از واژه‌هایی مثل “چیز” بجای واژه‌ی اصلی؛ صحبت‌های کودک مبهم بوده و درک آن دشوار است.
• یادگیری واژه‌های جدیدی که می‌بیند(مثلا در کتاب) یا می‌شنود.
• درک پرسش‌ها
• پیروی از دستوراتی که می‌خواند یا می‌شنود.
• درک و بازیابی جزئیات داستان یا مطالب گفته‌شده در کلاس درس
• خواندن متن و درک مطلب
• یادگیری شعر و ریتم
• به یادآوری حروف الفبا و اعداد
• یادگیری آواها و نویسه‌ها؛ این امر یادگیری نوشتن را با دشواری رو‌به‌رو می‌کند.
• بهم ریختن ترتیب صداهای یک واژه به هنگام نوشتن
• بهم ریختن ترتیب اعداد در محاسبات ریاضی
• هجی کردن
• به خاطر سپردن جداول زمانی فعالیت‌ها
• بیان زمان
• به یادآوری توالی از شماره‌ها(مثلا شماره‌ی تلفن)

 

علل

این اختلال به دلیل تفاوت در ساختارهای مغزی ایجاد می‌گردد. این تفاوت که از بدو تولد وجود دارد، گاه به دلایل ژنتیکی و گاه مربوط به مشکلات ویژه‌ی زبان است.

 

تشخیص

آسیب شناس گفتار و زبان بعنوان بخشی از تیم درمان(شامل والدین، آموزگار، روانشناس و …)مهارت‌های زبان بیانی(صحبت کردن و گوش دادن) و زبان نوشتاری(خواندن و نوشتن) را ارزیابی می‌کند.

در مورد کودکان پیش‌دبستانی، انجام برخی از موارد زیر ضروری به نظر می‌رسد:

• جمع‌آوری اطلاعات درباره‌ی محیط کودک؛ آیا در خانه کتاب وسایر مواد خواندنی مجود دارد؟ کودک به چه میزان افراد خانواده را در حال نوشتن می‌بیند؟ افراد خانواده به چه میزان برای کودک کتاب می‌خوانند؟
• مشاهده‌ی کودک حین انجام فعالیت‌های کلاسی
• ارزیابی توانایی کودک در درک دستورالعمل‌های کلامی و نوشتاری و توجه به اطلاعات بینایی ارائه شده در کلاس
• در دست ‌گرفتن و ورق زدن کتاب بطور صحیح
• شناسایی و نوشتن حروف
• بیان قافیه‌ی دو واژه یا بیان لیستی از واژه‌های هم قافیه
• بخش کردن واژه‌ها

در مورد کودکان بزرگ‌تر، بررسی موارد زیر لازم می‌باشد:

• مهارت‌های آگاهی واجشناختی
• ترکیب کردن صداها و هجاها و ساخت واژه
• بخش‌کردن واژه به هجاها و صداهای تشکیل‌ دهنده‌اش
• حافظه‌ی واجی(تکرار زنجیره‌ای از واژه‌ها، اعداد و حروف که طول آنها به تدریج افزایش می‌یابد.)

همچنین انجام یک ارزیابی کامل زبانی، تولیدی و عملکردهای اجرایی برای تمام کودکان ضروری است.

 

درمان‌

برنامه‌ی درمانی، جنبه‌ای که کودک در آن دچار اشکال است را هدف قرار می‌دهد؛ بعنوان مثال اگر دانش‌آموز توانایی خواندن واژه را داشته، ولی در درک جزئیات آنچه خوانده، اشکال دارد، در آنصورت درک متن، هدف یرنامه‌ی درمانی قرار خواهد‌گرفت.