اختلالات زبانی در دوره‌ی پیش دبستانی
کودکان پیش دبستانی(5-3 ساله) با اختلال زبانی، احتمالا در درک گفته‌های دیگران و صحبت کردن اختلال نشان می‌دهند.کودکانی که در زبان درکی اشکال دارند، ممکن است علایم زیر را نشان دهند:
- اشکال در
- درک معنای اشاره‌ها
- پیروی از دستورات
- پاسخ به سوالات
- شناسایی اشیا و تصاویر
- نوبت گیری حین صحبت با دیگران
کودکانی که در زبان بیانی اختلال دارند، مشکلات احتمالی زیر را نشان خواهند داد:اشکال در
- پرسیدن سوال
- نامیدن اشیا
- استفاده از اشاره‌ها
- ترکیب کردن واژهها و ساخت جمله
- استفاده‌ی مناسب از ضمایر
- آگاهی از اینکه چطور باید
- مکالمه را شروع کرده و ادامه داد.
بیشتر کودکان اختلال در هر دو جنبه را نشان می‌دهند.
ممکن است برخی کودکان مشکلاتی در مهارت‌های اولیه‌ی خواندن و نوشتن نشان دهند؛ از قبیل:
- نگه داشتن کتاب بطور صحیح (بالا به پایین)
- نگاه کردن به تصاویر کتاب و
- ورق زدن آن
- داستان‌گویی با آغاز، میانه و پایان مناسب
- بیان نام حروف و اعداد
- یادگیری الفبا
- ارزیابی مهارت‌های زبانی این کودکان باید توسط تیمی متشکل از آسیب شناس گفتار و زبان، معلم و سایر متخصصین جهت تعیین سطح زبانی وی انجام پذیرد.
اختلالات زبانی پیش دبستانی چیست؟
کودکان پیش دبستانی (5-3ساله )با اختلالات زبانی،اشکالاتی در درک و بیان نشان می دهند.
برخی علائم و نشانه های اختلالات زبانی پیش دبستانی چیست؟ کودکانی که در زبان درکی اشکال دارند، ممکن است علایم زیر را نشان دهند:
اشکال در
- درک معنای اشاره‌ها
- پیروی از دستورات
- پاسخ به سوالات
- شناسایی اشیا و تصاویر
- نوبت گیری حین صحبت با دیگران
کودکانی که در زبان بیانی اختلال دارند، مشکلات احتمالی زیر را نشان خواهند داد:
اشکال در
- پرسیدن سؤال
- نامیدن اشیا
- استفاده از اشاره‌ها
- ترکیب کردن واژهها و ساخت جمله
- استفاده‌ی مناسب از ضمایر
- آگاهی از اینکه چطور باید
- مکالمه را شروع کرده و ادامه داد.
بیشتر کودکان اختلال در هر دو جنبه را نشان می‌دهند.
ممکن است برخی کودکان مشکلاتی در مهارت‌های اولیه‌ی خواندن و نوشتن نشان دهند؛ از قبیل:
- نگه داشتن کتاب بطور صحیح (بالا به پایین)
- نگاه کردن به تصاویر کتاب و
- ورق زدن آن
- داستان‌گویی با آغاز، میانه و پایان مناسب
- بیان نام حروف و اعداد
- یادگیری الفبا
اختلالات زبانی پیش دبستانی چطور تشخیص داده می شوند؟
آسیب شناسی گفتار و زبان به همراه سایر اعضای تیم توانبخشی بررسی می‌کنند آیا کودک شما در سطح زبانی مناسب سن خود قرار دارد یا خیر. این ارزیابی در قالب بازی با کودک انجام می‌گیرد و به طور کلی موارد زیر بررسی می‌گردد:
توانایی کودک در
- بازی با اسباب بازی‌ها
- پیروی از دستورات
- نام بردن اشیاء و فعالیت‌های معمول
- آگاهی از رنگ ها،اعداد و حروف
- انجام کارهای روتین مانند قرار دادن کاپشن خود در جای مناسب
- شعر خواندن و آواز
- قابلیت فهم گفتار کودک توسط دیگران و میزان وضوح آن، چگونگی استفاده از لب ها، زبان و دندان‌ها برای تولید صداهای گفتاری و تقلید صداهای گفتاری و واژهها نیز بررسی می‌شوند.
برای خواندن و نوشتن اولیه،آسیب شناس گفتار و زبان موارد زیر را بررسی می‌نماید:
- نگاه کردن به تصاویر کتاب و صحبت درباره آنها
- نگه داشتن کتاب و ورق زدن ان بطور صحیح بازشناسی و
- نوشتن نام خود
- تلاش برای نوشتن حروف و اعداد
اختلالات زبانی پیش دبستانی چگونه درمان می شوند؟
برخی اهداف درمانی در زیر آورده شده اند:
- افزایش درک کودک از زبان و استفاده از آن
- آموزش به والدین ،افراد خانواده،مراقب و معلم کودک برای روشهای برقراری ارتباط با کودک
- کمک به کودک برای استفاده از سایر روشهای برقراری
- ارتباط ،در صورت نیاز این امر شامل استفاده از اشارات ساده، تخته تصاویر یا کامپیوتر برای بیان واژه با صدای بلند است(روشهای مکمل و جایگزین)
علل اختلالات زبانی پیش دبستانی چیست؟
اغلب علت اختلال زبانی ناشناخته است، ولی در برخی موارد علل زیر منجر به این اختلال می گردند:
- سابقه خانوادگی اختلالات
- زبانی
- تولد نارس
- وزن پایین هنگام تولد
- کم شنوایی
- ناتوانی‌های ذهنی
- سندرم‌های مختلف همچون
- سندرم داون یا سندرم ایکس شکننده
- اختلال الکل جنینی
- سکته
- آسیب به سر
- تومور‌ها
- فلج مغزی
- سوءتغذیه
و ...
انواع اختلالات زبانی پیش دبستانی چیست؟
اشکال در فهمیدن، اختلال زبان درکی و اشکال در صحبت کردن، اختلال زبان بیانی نامیده می‌شود. کودکان معمولا اشکال در هر دو جنبه را نشان می‌دهند.
انواع اختلالات زبانی پیش دبستانی شامل اشکال در موارد زیر است:
- درک مفاهیم پایه
- سؤالات و دستور‌العمل‌ها
- یادگیری واژه‌های جدید
- بیان واژهها در توالی صحیح
- مکالمه و بیان داستان
- ناتوانی‌های یادگیری با پایه‌ی زبانی
منظور از ناتوانی‌های یادگیری با پایه‌ی زبانی یا صرفا ناتوانی‌های یادگیری، اختلال در خواندن، نوشتن یا هجی کردن می‌باشد(مهارت‌های فرد با سن وی تناسب ندارد). بیان این نکه صروری است که علت این اختلال هوش پایین نبوده و اغلب این افراد هوش متوسط تا بالا دارند.
واژه‌ی دیسلکسی(نارساخوانی)، اصطلاحی اختصاصی‌تر بوده و صرفا برای مشکلات یادگیری در زمینه‌ی خواندن استفاده می‌گردد. کودکان دارای دیسلکسی اشکال ویژه‌ایی در نوشتن دارند. بدلیل ارتباط میان زبان بیانی و نوشتاری،اغلب استفاده از اصطلاح ناتوانی‌های یادگیری کاربردی‌تر از اصطلاح دیسلکسی است. بسیاری از کودکانی که در خواندن مشکل دارند، اشکالاتی در زبان بیانی نیز نشان می‌دهند.
کودکان دچار دیسلکسی بعنوان بخشی از ناتوانی‌های یادگیری با پایه‌ی زبانی، مشکلات زیادی را در حیطه‌های زیر نشان خواهند داد:
بیان واضح ایده‌ها؛ واژهها نوک زبان کودک است ولی نمی‌تواند آنها را بیان کند. صحبت‌های کودک مبهم بوده و درک آن دشوار است. از واژه‌هایی مثل "چیز" بجای واژه‌ی اصلی زیاد استفاده می‌کند.
یادگیری واژه‌های جدیدی که می‌بیند(مثلا در کتاب) یا می‌شنود.
درک پرسش‌ها و پیروی از دستوراتی که می‌خواند یا می‌شنود.
به یادآوری حروف الفبا و اعداد
خواندن متن و درک مطلب
بیان زمان
به یادآوری توالی از شماره‌ها(مثلا شماره‌ی تلفن)
ناتوانی یادگیری با پایه‌ی زبانی چیست؟
ناتوانایی‌های یادگیری با پایه‌ی زبانی، اشکال درخواندن، هجی کردن و یا نوشتن(نامتناسب با سن) را شامل می‌شود. این اختلال ارتباطی با میزان هوش فرد ندارد و بسیاری از افرادی که دچار این اختلال هستند، هوش متوسط یا بالایی دارند.
برخی علائم و نشانه‌های ناتوانی یادگیری با پایه‌ی زبانی چیست؟
واژه‌ی دیسلکسی(نارساخوانی)، اصطلاحی اختصاصی‌تر بوده و و صرفا برای مشکلات یادگیری در زمینه‌ی خواندن استفاده می‌گردد. با اینحال اصطلاح "ناتوانی یادگیری با پایه‌ی زبانی" یا "ناتوانی یادگیری"، جامع‌تر است؛ زیرا میان زبان بیانی و نوشتاری ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. بسیاری از کودکانی که دچار اشکال در خواندن هستند، در زبان بیانی نیز مشکل دارند.
کودک دچار دیسلکسی مشکلات ویژه‌ای در نوشتن نشان خواهد داد و کودک دچار دیسلکسی بعنوان بخشی از ناتوانی یادگیری زبانی، در هر دو زبان بیانی و نوشتاری اشکال دارد. این مشکلات شامل موارد زیر می‌باشد:
• بیان واضح ایده‌ها؛ واژهها نوک زبان کودک است ولی نمی‌تواند آنها را بیان کند.
• استفاده‌ی زیاد از واژه‌هایی مثل "چیز" بجای واژه‌ی اصلی؛ صحبت‌های کودک مبهم بوده و درک آن دشوار است.
•یادگیری واژه‌های جدیدی که می‌بیند(مثلا در کتاب) یا می‌شنود.
• درک پرسش‌ها
• پیروی از دستوراتی که می‌خواند یا می‌شنود.
• درک و بازیابی جزئیات داستان یا مطالب گفته‌شده در کلاس درس
•خواندن متن و درک مطلب
•یادگیری شعر و ریتم
• به یادآوری حروف الفبا و اعداد
•یادگیری آواها و نویسه‌ها؛ این امر یادگیری نوشتن را با دشواری رو‌به‌رو می‌کند.
•بهم ریختن ترتیب صداهای یک واژه به هنگام نوشتن
• بهم ریختن ترتیب اعداد در محاسبات ریاضی
• هجی کردن
• به خاطر سپردن جداول زمانی فعالیت‌ها
• بیان زمان
•به یادآوری توالی از شماره‌ها(مثلا شماره‌ی تلفن)
ناتوانی یادگیری با پایه‌ی زبانی چطور تشخیص داده می‌شود؟
آسیب شناس گفتار و زبان بعنوان بخشی از تیم درمان(شامل والدین، آموزگار، روانشناس و ...)مهارت‌های زبان بیانی(صحبت کردن و گوش دادن) و زبان نوشتاری(خواندن و نوشتن) را ارزیابی می‌کند.
در مورد کودکان پیش‌دبستانی، انجام برخی از موارد زیر ضروری به نظر می‌رسد:
•جمع‌آوری اطلاعات درباره‌ی محیط کودک؛ آیا در خانه کتاب وسایر مواد خواندنی مجود دارد؟ کودک به چه میزان افراد خانواده را در حال نوشتن می‌بیند؟ افراد خانواده به چه میزان برای کودک کتاب می‌خوانند؟
• مشاهده‌ی کودک حین انجام فعالیت‌های کلاسی
• ارزیابی توانایی کودک در درک دستورالعمل‌های کلامی و نوشتاری و توجه به اطلاعات بینایی ارائه شده در کلاس
• در دست گرفتن و ورق زدن کتاب بطور صحیح
• شناسایی و نوشتن حروف
• بیان قافیه‌ی دو واژه یا بیان لیستی از واژه‌های هم قافیه
•بخش کردن واژهها
در مورد کودکان بزرگ‌تر، بررسی موارد زیر لازم می‌باشد:
• مهارت‌های آگاهی واجشناختی
• ترکیب کردن صداها و هجاها و ساخت واژه
• بخش‌کردن واژه به هجاها و صداهای تشکیل دهنده‌اش
•حافظه‌ی واجی(تکرار زنجیره‌ای از واژهها، اعداد و حروف که طول آنها به تدریج افزایش می‌یابد.)
همچنین انجام یک ارزیابی کامل زبانی، تولیدی و عملکردهای اجرایی برای تمام کودکان ضروری است.
چه درمان‌هایی برای افراد دچار ناتوانی یادگیری با پایه‌ی زبانی موجود است؟
برنامه‌ی درمانی، جنبه‌ای که کودک در آن دچار اشکال است را هدف قرار می‌دهد؛ بعنوان مثال اگر دانش‌آموز توانایی خواندن واژه را داشته، ولی در درک جزئیات آنچه خوانده، اشکال دارد، در آنصورت درک متن، هدف یرنامه‌ی درمانی قرار خواهد‌گرفت.
علل ناتوانی یادگیری با پایه‌ی زبانی چیست؟
این اختلال به دلیل تفاوت در ساختارهای مغزی ایجاد می‌گردد. این تفاوت که از بدو تولد وجود دارد، گاه به دلایل ژنتیکی و گاه مربوط به مشکلات ویژه‌ی زبان است.