[av_heading tag=’h3′ padding=’10’ heading=’آپراکسی’ color=” style=” custom_font=” size=” subheading_active=” subheading_size=’15’ custom_class=”][/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
آپراکسی گفتار دوران کودکی یک اختلال حرکتی گفتار است ک. در این اختلال بدون وجود ضعف عضلانی یا فلجی، کودک در تولید صداهای گفتاری، هجاها و واژه‌ها دچار مشکل است. در این اختلال مغز در طرحریزی حرکتی برای اندام‌های دخیل در گفتار(فک، لب‌ها، زبان) مشکل دارد. کودک می‌داند که می‌خواهد چه بگوید، ولی مغز وی در هماهنگی حرکتی عضلانی مورد نیاز برای تولید آن واژه دچار اشکال میشود. کودکانی که از این اختلال رنج می‌برند، مشابه هم نبوده و علایم کاملا یکسانی را نشان نمی‌دهند. علایم عمومی که ممکن است در کودکان دیده شود، در زیر آورده شده اند:
- در سنین پایین
- عدم صداسازی در دوران نوزادی
- تولید اولین واژه ها با تاخیر نسبت به همسالان
- حذف برخی صداها از کلمه‌های اولیه
- اشکال در ترکیب کردن صداها، احتمالا تاخیر زیاد بین صداها
- ساده کردن واژه‌ها با جانشین کردن صداهای آسان بجای صداهای دشوار(این خطا در سنین پایین در تمام کودکان دیده میشود ولی در کودکان دچار آپراکسی بیشتر است)
- اشکال احتمالی در غذا خوردن
- در سنین بالاتر
- خطاهای تولیدی بی ثبات
- درک گفته‌ها بسیار بهتر از بیان
- کورمال کردن برای تولید برخی صداها یا هماهنگ کردن فک، لب‌ها و زبان برای حرکتی خاص
- مشکل بیشتر در تولید واژه‌ها و جملات طولانی نسبت به کوتاه
- وضوح پایین گفته‌ها بویژه برای افراد غریبه
- اشکال در تقلید گفته‌های دیگران
تشخیص اختلال پس از انجام تست شنوایی جهت اطمینان از سلامت حس شنوایی و نیز رد سایر اختلالات گفتار و زبان، صورت می‌گیرد.
آپراکسی گفتار دوران کودکی چیست؟
آپراکسی گفتار دوران کودکی (CAS- Childhood Apraxia of Speech) یک اختلال حرکتی گفتار است. کودکانی که دچار CAS هستند، در بیان صداها، هجاها و واژه‌ها اشکال دارند. علت این ناتوانی ضعف عضلانی یا فلجی نیست؛ بلکه مغز در طرحریزی حرکتی اندام‌های مختلف مورد نیاز برای گفتار(مثل لب‌ها، فک و زبان) دچار مشکل است. کودک می‌داند که می‌خواهد چه بگوید، ولی مغز در هماهنگی حرکات عضلانی مورد نیاز برای آن واژه اشکال دارد.
برخی علائم و نشانه‌های CAS چیست؟
کودکان دچار CAS مشابه هم نیستند و تمام علائم و نشانه‌هایی که در زیر آورده شده‌اند، ممکن است در تمام کودکان دیده نشوند.
در سنین بسیار پایین:
- عدم آواسازی نوزاد
- تأخیر در بیان اولین واژه‌ها و حذف برخی صداها از واژگان اولیه‌ی کودک
- تعداد همخوان‌ها و واکه‌های محدود
- اشکال در ترکیب صداها، مکث‌های طولانی بین صداها
- ساده‌کردن واژه‌ها با جایگزین کردن صداهای دشوار با صداهای آسان یا حذف صداهای دشوار(اگرچه تمام کودکان این کار را انجام می‌دهند، ولی کودکان دچار CAS این کار را به میزان زیادی انجام می‌دهند.)
- اشکال در غذا خوردن
در کودکان بزرگ‌تر:
- خطاهای گفتاری بی‌ثبات(که با سن کودک تناسب ندارد)
- درک بسیار بهتر از بیان
- اشکال در تقلید گفتار، اما گفتار تقلیدی واضح‌تر از گفتار خودانگیخته است.
- کورمال کردن حین تلاش برای تولید صداها یا هماهنگی لب‌ها، زبان و فک در حرکات هدفمند
- اشکال واضح در تولید واژه‌ها و عبارات بلند نسبت به کوتاه
- اشکال بیشتر در تولید صداهای گفتاری به هنگام اضطراب
- گفتار نامفهوم، بویژه برای افراد غریبه
- گفتار یکنواخت و یا تکیه‌گذاری اشتباه
سایر مشکلات بالقوه
- تأخیر در رشد زبان
- سایر مشکلات زبانی همچون واژه‌یابی
- اشکال در انجام حرکات ظریف و هماهنگی حرکتی
- حساسیت دهانی بیش از حد یا کمتر از حد نرمال(بعنوان مثال اجتناب از مسواک زدن یا خوردن غذاهای ترد، ناتوانی در شناسایی یک شئ در دهان از طریق لمس دهانی)
- اشکال در خواندن، هجی کردن و نوشتن
CAS چطور تشخیص داده میشود؟
تشخیص اختلال پس از انجام تست شنوایی جهت اطمینان از سلامت حس شنوایی و نیز رد سایر اختلالات گفتار و زبان، صورت می‌گیرد. بعلاوه ارزیابی مهارتهای حرکتی-دهانی، آهنگ گفتار و رشد صداهای گفتاری نیز ضروری است.
چه درمان‌هایی برای CAS موجود است؟
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که کودکان دچار CAS در صورت دریافت برنامه‌ی درمانی منظم و فشرده(5-3 بار در هفته) به بیشترین پیشرفت دست می‌یابند. در اوایل برنامه‌ی درمانی، جلسات انفرادی مفید‌تر از جلسات گروهی است؛ اگرچه ممکن است با پیشرفت برنامه، شرکت در جلسات گروهی در ترکیب با انفرادی، مفید واقع گردد.
تمرکز مداخلات درمانی در CAS بر طرحریزی، توالی و هماهنگ‌کردن عضلات دخیل در گفتار است. از آنجائیکه CAS بدلیل ضعف عضلانی نیست، تمریناتی که صرفا برای افزایش قدرت عضلانی طراحی شده‌اند، کمک چندانی به فرد نمی‌کنند.
دریافت فیدبک از حواس مختلف از قبیل لمس، بینایی(مشاهده‌ی خود در آینه) و شنیداری بسیار سودمند است. با استفاده از این فیدبک‌های چند حسی، کودک می‌تواند هجاها، واژه‌ها و جمله‌های طولانی‌تری بیان کند.
انجام منظم تمرینات در منزل بسیار مهم است و نکته‌ای که باید بدان توجه کرد این است که درمان CAS نیازمند زمانی طولانی است. کودکان مبتلا به این اختلال نیاز به محیطی حمایت‌گر دارند که در برقراری ارتباط موفق به آنها کمک کند.
علل ایجاد CAS چیست؟
در بسیاری از موارد علت این اختلال ناشناخته است. در برخی موارد نیز علل زیر در ایجاد آن دخیل هستند:
- اختلالات و سندرم‌های ژنتیکی
- سکته‌ی مغزی یا آسیب به سر
[/av_textblock]
[av_heading tag=’h3′ padding=’10’ heading=’دیزارتری’ color=” style=” custom_font=” size=” subheading_active=” subheading_size=’15’ custom_class=”][/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
دیزآرتری یک اختلال حرکتی گفتار است که در آن حرکت اندام‌های دخیل در گفتار(لب‌ها، تارهای صوتی و …)، آسیب دیده‌اند. نوع و شدت دیزآرتری به ناحیه‌ی عصبی آسیب دیده بستگی دارد. فردی که دچار دیزآرتری است، علایم زیر را نشان خواهد داد:
- گفتار ناواضح و مبهم
- سرعت پایین گفتار
- سرعت بالای گفتار با وضوح پایین
- محدودیت حرکتی در لب‌ها، زبان و فک
- ریتم و زیر و بمی غیرطبیعی صدا
- تغییر کیفیت صوتی از قبیل گرفتگی و خشونت صدا
همانطور که گفته شد، دیزآرتری بدلیل آسیب به سیستم عصبی ایجاد می‌گردد. این وضعیت ممکن است در زمان تولد و به دلایلی از قبیل فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی و یا در طول دوران زندگی و به دلایل زیر بوجود آید:
- فلج مغزی
- سکته‌ی مغزی
- آسیب به سر
- تومورها
- پارکینسون
- ام اس و سایر اختلالات عصبی پیشرونده
دیزآرتری چیست ؟
دیزآرتری یک اختلال حرکتی گفتار است. این اختلال ناشی از حرکات آسیب دیده‌ی عضلات مورد نیاز برای گفتار از قبیل لب‌ها، زبان، تارهای صوتی و دیافراگم می‌باشد. نوع و شدت دیزآرتری به ناحیه آسیب دیده در دستگاه عصبی بستگی دارد.
برخی علائم و نشانه‌های دیزآرتری شامل چه مواردی است؟
فردی که دچار دیزآرتری شده، ویژگی های زیر را در گفتار خود نشان خواهد داد:
- گفتارشل و ناواضح که منجر به اشکال در درک آن می‌گردد.
- سرعت آهسته‌ی گفتار
- سرعت زیاد گفتار همراه با وضوح پایین
- حرکات محدود شده در زبان، لب‌ها و فک
- تغییر در کیفیت صوتی از قبیل گرفتگی، نفس آلودگی یا تو دماغی بودن
عوامل بروز دیزآرتری چیست؟
دیزآرتری ناشی از آسیب به مغز است. این آسیب می‌تواند در زمان تولد ایجاد شود(مانند فلج مغزی و یا دیستروفی عضلانی) و یا در سال‌های پس از تولد، به دلایل مختلفی که بر سیستم عصبی اثرگذار است، ایجاد گردد.
از این دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سکته مغزی
- آسیب به سر
- تومور
- بیماری‌های پارکینسون، هانتینگتون، ام اس، ALS و …
دیزآرتری چگونه تشخیص داده می شود؟
آسیب شناس گفتار و زبان مشکلات گفتاری فرد را ارزیابی کرده و ماهیت و شدت آن را تعیین می‌کند. براین اساس حرکات وضعیت اندام های گفتاری، وضعیت تنفس و ویژگی‌های صوتی بررسی می‌گردد و همچنین تولید گفتار در بافت‌های مختلف ارزیابی میشود.
چه درمان‌هایی برای فرد مبتلا به دیزآرتری در دسترس است؟
درمان به علت، نوع و شدت علائم بستگی دارد. آسیب شناس گفتار و زبان در جهت افزایش توانمندی‌های ارتباطی فرد تلاش می کند.
برخی اهداف درمانی شامل موارد زیر است:
- کاهش سرعت گفتار
- افزایش حمایت تنفسی جهت صحبت کردن با صدای بلند
- افزایش قدرت عضلانی
- افزایش حرکات زبان و لب
- بهبود تولید صداهای گفتاری در جهت افزایش وضوح گفتار
- آموزش به مراقب و افراد خانواده فرد جهت برقراری ارتباط مؤثرتر با فرد مبتلا به دیزآرتری
- در موارد شدید فرد از روش‌های جایگزین جهت برقراری اسفاده می‌کند(مثلا اشارات ساده، تخته‌های الفبا یا ابزارهای الکترونیکی)
برای برقراری ارتباط بهتر با فرد مبتلا به دیزآرتری، چه کاری می‌توان انجام داد؟
مهم است که هم فرد مبتلا به دیزآرتری و هم اطرافیان وی در جهت برقراری ارتباط مؤثر دو طرفه تلاش کنند. در اینجا به برخی موارد اشاره می گردد:
نکاتی برای فرد مبتلا به دیزآرتری
- قبل از اینکه شروع به صحبت با جملات طولانی کنید، موضوع مورد نظر خود را با یک واژه یا عبارتی کوتاه عنوان کنید.
- از اینکه مخاطبتان منظور شما را درک کرده، اطمینان حاصل کنید.
- با سرعت آهسته و صدای بلند صحبت کرده و به دفعات مکث کنید.
- هنگامی که احساس خستگی می کنید(گفتار شما ممکن است نا واضح تر شود)کمتر صحبت کنید.
- اگر خسته یا کلافه شوید، از سایر روش‌های برقراری ارتباط از قبیل اشاره‌ها برای رساندن
- منظور خود استفاده کنید و یا کمی استراحت کرده و ادامه‌ی صحبت را به زمان بعد موکول کنید.
ممکن است کودکان برای به یاد سپردن این استراتژی‌ها به کمک بیشتری نیاز داشته باشند.
نکاتی برای اطرافیان فرد مبتلا به دیزآرتری
- نویز زمینه‌ای و عوامل حواس پرت‌کن را کاهش دهید.
- حین مکالمه توجه خود را به فرد معطوف کنید.
- هنگام صحبت به وی نگاه کنید.
- در صورتیکه در درک گفته‌های فرد دچار اشکال شدید، به وی اطلاع دهید(به این جهت که از استراتژی‌ها استفاده نماید)
- بخشی از گفته را که متوجه شده اید، بیان کنید تا گوینده مجبور نباشد تمام گفته‌ی خود را دوباره تکرار کند.
- اگر همچنان منظور وی را درک نکردید، از سؤال‌های بله /خیر استفاده کرده یا از فرد بخواهید منظورش را برای شما بنویسد.
[/av_textblock]
[av_heading tag=’h3′ padding=’10’ heading=’لکنت’ color=” style=” custom_font=” size=” subheading_active=” subheading_size=’15’ custom_class=”][/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
لکنت روانی گفتار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این اختلال در دوران کودکی آغاز شده و گاهی تا دوران بزرگسالی ادامه می‌یابد. تمام افراد در گفتار خود ناروانی‌های اندکی را نشان می‌دهند، بعنوان مثال تکرار یک واژه و یا استفاده از پرکننده‌هایی مثل “چیز” یا “هم”؛ بنابراین وجود ناروانیها لزوما نشانه‌ی لکنت نیست. اما اگر این ناروانیها بیش از اندازه‌ی معمول باشند، در برقراری ارتباط با دیگران اختلال ایجاد‌می‌کند.
در اغلب موارد لکنت دست‌کم بر یکی از فعالیتهای روزانه‌ی فرد اثر می‌گذارد. موقعیتهای چالشی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در برخی افراد این حالت محدود به شرایطی مثل صحبت با تلفن یا صحبت کردن در جمع است و در برخی دیگر به فعالیتهای متعدد خانه، مدرسه یا محل کار.
علایم اولیه‌ی این اختلال شامل موارد زیر است:
- تکرار بخشی یا تمام واژه
- کشیدن صداها
- توقف کامل به شکل قفل یا گیر(دهان در وضعیت تولید صدا یا واژه قرار گرفته ولی هیچ صدایی تولید نمی‌گردد)
استفاده‌ی فراوان از پرکننده‌ها از قبیل “اوهوم” و “چیز”
لکنت چیست؟
لکنت روانی گفتار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این اختلال در دوران کودکی آغاز شده و در برخی موارد در تمام طول زندگی ادامه می‌یابد. این اختلال با آشفتگی در تولید صداهای گفتاری توصیف میشود؛ به همین دلیل به آن ناروانی نیز گفته میشود. اغلب افراد هنگام صحبت ناروانی‌های جزئی از خود نشان می‌دهند؛ بنابراین تمام ناروانیها لزوما یک مشکل نیستند. با این وجود اگر این ناروانیها به میزان زیاد ایجاد شوند، ارتباط فرد را مختل می‌کنند.
در بیشتر موارد لکنت دست‌کم بر برخی فعالیتهای روزانه‌ی فرد اثر می‌گذارد. فعالیتهای خاصی که برای فرد چالش‌برانگیز است، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در برخی افراد مشکلات ارتباطی فقط در فعالیتهای خاصی رخ می‌دهد؛ بعنوان مثال صحبت کردن با تلفن یا صحبت در مقابل گروه بزرگی از افراد. برای برخی دیگر از افرادد این مشکلات به فعالیتهای مختلفی در خانه، مدرسه یا محل کار مربوط میشود. بعضی افراد ممکن است مشارکتشان را در فعالیتهای خاصی محدود کنند. دلیل عمده‌ی این امر آن است که فرد نگران چگونگی واکنش دیگران به گفتار ناروان خود می‌باشد. برخی نیز تلاش می‌کنند تا با استفاده از روش‌های مختلفی همچون وانمود کردن اینکه آنچه را می‌خواهند بگویند، فراموش کرده‌‌اند و یا توضیح واژه به جای بیان ساده‌ی واژه، ناروانی‌های خود را پنهان کنند.واضح است که اثر لکنت بر زندگی فرد، به چگونگی واکنش وی و اطرافیان به لکنت وی بستگی دارد.
نشانه‌ها و علائم لکنت چیست؟
تکرار واژه یا بخشی از واژه و کشش صداهای گفتاری در گفتار ناروان دیده میشود. این ناروانیها در فرد دارای لکنت بسیار بیشتر از عموم افراد جامعه رخ می‌دهد. در برخی افراد تنش عضلانی زیادی حین صحبت کردن ایجاد می‌گردد که گاها منجر به توقف کامل گفتار یا حالت قفل میشود. قفل به حالتی گفته میشود که دهان در وضعیت تولید واژه قرار گرفته، ولی صدایی بیان نشده و یا صدای اندکی تولید می‌گردد که گاهی تا چند ثانیه ادامه می‌یابد. ممکن است فرد پس از کمی تلاش واژه را به طور کامل بیان کند. به میان اندازی‌هایی از قبیل “هم”، “مثل”، “مثلا” و “چیز” نیز در گفتار فرد دیده میشود. در زیر به چند مثال اشاره می‌کنیم:
ک ک ک کجا میری؟(تکرار بخشی از واژه- اشکال در انتقال از صدای “ک” به باقی صداها)
سسسسلام(کشیده گویی صدا)
امروز می‌بینمت. چیز چیز می‌دونی مثلا ساعت 6(مجموعه‌ای از به میان‌اندازی‌ها- فرد پیش بینی‌میکند که در انتقال از واژه‌ی “می‌بینمت” به “ساعت” لکنت خواهد کرد؛ بنابراین از به میان اندازی استفاده می‌کند تا زما‌نیکه بتواند واژه را تا حدی روان بیان کند.)
لکنت چطور تشخیص داده میشود؟
گاهی به نظر می‌رسد شناسایی لکنت در گفتار افراد کاری آسان است. ناروانیها اغلب کاملا واضح به نظر می‌رسند و شنونده‌ها معمولا می‌توانند آن را تشخیص دهند. با این وجود لکنت می‌تواند چیزی بیش از گفتار قابل مشاهده‌ی فرد را متأثر کند. برخی ویژگی‌های گفتار ناروان برای شنونده‌ها به آسانی قابل تشخیص نیستند؛ بنابراین تشخیص لکنت نیازمند ارزیابی دقیق توسط آسیب شناس گفتار و زبان است.
در طول ارزیابی آسیب شناس گفتار و زبان، تعداد و نوع ناروانی‌های گفتار فرد را در موقعیتهای مختلف تعیین می‌کند. همچنین روش‌هایی که فرد بوسیله‌ی آنها به ناروانیها واکنش نشان داده یا بر آنها فائق می‌آید را ارزیابی می‌نماید. لازم است آسیب شناس گفتار و زبان اطلاعاتی درباره‌ی مواردی از قبیل مسخره شدن توسط دیگران که ممکن است فرد را دچار مشکل کند، جمع آوری می‌کند. بعلاوه ممکن است ارزیابی‌های دیگری از قبیل مهارتهای زبانی، سرعت گفتار و … نیز براساس سن و تاریخچه‌ی فردی بیمار مورد نیاز باشد. در انتها تمامی اطلاعات تحلیل شده و مشخص می‌گردد آیا اختلال در روانی گفتار وجود دارد یا خیر؛ و در صورت وجود، اثر آن بر فعالیتهای روزانه‌ی فرد بررسی می‌گردد.
برای کودکان در سنین پایین مهم است که پیش بینی شود آیا احتمال دارد لکنت کودک ادامه یابد یا خیر. اگرچه در میان آسیب شناسان گفتار و زبان توافق کلی درباره‌ی اینکه کدام عوامل خطر، اهمیت بیشتری دارند، وجود ندارد؛ اما عوامل زیر بطور کلی پذیرفته شده‌اند:
• تاریخچه‌ی خانوادگی لکنت
• طول کشیدن لکنت برای مدت بیش از 6 ماه
• وجود سایر اختلالات گفتاری یا زبانی
• ترس یا نگرانی شدید کودک یا خانواده‌ی وی درباره‌ی لکنت
نمیتوان تنها از یک عامل برای پیش بینی وضعیت لکنت کودک در آینده استفاده کرد و تنها ترکیبی از عوامل می‌تواند به آسیب شناس گفتار و زبان کمک کند که آیا درمان مورد نیاز است یا خیر.
برای کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان، این سؤال که آیا لکنت ادامه خواهد یافت یا خیر، اهمیت کمتری دارد؛ چون لکنت دست‌کم تا اندازه‌ای ادامه یافته که در زندگی روزانه‌ی فرد تبدیل به مشکل شده است. اطلاعات بدست‌آمده از ارزیابی جهت انتخاب برنامه‌ی درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اهداف این برنامه شامل کمک به فرد برای روان‌تر صحبت کردن، برقراری ارتباط مؤثرتر و شرکت مؤثرتر در فعالیتهای روزانه می‌باشد.
چه درمان‌هایی برای لکنت موجود است؟
اغلب برنامه‌های درمانی برای افرادی که لکنت می‌کنند، رفتاری است. این برنامه‌ها برای آموزش مهارت‌ها یا رفتار‌های خاص در جهت بهبود مهارتهای ارتباط کلامی طراحی شده‌اند. بعنوان مثال آسیب شناس گفتار و زبان، کنترل و بازنگری سرعت صحبت کردن را به فرد یاد می‌دهد. بعلاوه بیان واژه‌ها به شیوه‌ای نرم‌تر، روان‌تر و کم تنش‌تر آموزش داده میشود. جلسات پیگیری وحفظ روانی، پس از پایان مداخله‌ی رسمی، جهت پیشگیری از بازگشت مجدد ناروانی، اغلب ضروری است.
برای ارتباط بهتر با فردی که لکنت می‌کند، من چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
اغلب افراد مطمئن نیستند هنگام صحبت با کسانی که لکنت می‌کنند، چطور واکنش نشان دهند. این عدم اطمینان باعث میشود تا شنونده رفتارهایی همچون گرفتن نگاه خود از فرد دارای لکنت در لحظه‌ی لکنت، تکمیل گفته‌ی وی، پریدن وسط صحبت او و یا صحبت نکردن با فرد دارای لکنت را انجام دهند. اگرچه هیچکدام از این واکنش‌ها مفید نیستند. بطور کلی افراد دارای لکنت، ترجیح می‌دهند با آنها مانند سایر افراد رفتار شود. آنها کاملا آگاه هستند که گفتار آنها متفاوت از سایرین است و مدت بیشتری طول می‌کشد تا گفته‌ی خود را تمام کنند. متأسفانه این امر گاهی منجر به این میشود که فرد برای سریع‌تر صحبت کردن، خودش را تحت فشار حس کند. در این شرایط، فرد برای بیان واژه‌ها به شیوه‌ای آرام و روان، مشکل بیشتری خواهد داشت؛ بنابراین اگر شنونده با رفتارش بی صبری یا آزردگی نشان دهد، شرایط برای فرد دشوارتر خواهد شد.
هنگامی که با فرد دارای لکنت صحبت می‌کنید، بهترین کار این است که به وی زمان کافی برای بیان گفته‌هایش را بدهید. سعی نکنید جملات وی را تمام کرده یا واژه‌هایش را کامل کنید. انجام این کارها صرفا منجر به ایجاد احساس فشار زمانی در فرد خواهد شد. پیشنهادهایی همچون “آرام باش”، “نفس عمیق بکش” یا “آهسته‌تر صحبت کن”، می‌تواند فرد را بیشتر دچار احساس ناراحتی کند. چون این پیشنهاد‌ها نشان می‌دهند که به آسانی می‌توان بر لکنت غلبه یافت، در حالیکه این چنین نیست!!
بطور کلی مفید خواهد بود اگر به سادگی از فرد بپرسیم که ترجیح می‌دهد در واکنش به لکنت وی چه کاری انجام دهیم و چه چیزی بیشتر به او کمک می‌کند. اغلب افراد از این توجه شما خوشحال خواهند شد. قطعا شما نیز نمی‌خواهید به دلیل لکنت، با آنها رفتارمتفاوتی داشته باشید. با این حال می‌توانید روشی حمایتی بیابید که فرد متوجه شود که شما به محتوای گفتار وی توجه می‌کنید تا چگونگی صحبت کردن او.
علت لکنت چیست؟
علت دقیق لکنت هنوز ناشناخته است. پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که ژنتیک نیز در این اختلال نقش دارد. تمام افرادی که ریسک فاکتورهای لکنت را دارند، این مشکل را بروز نمی‌دهند. تصور میشود در بسیاری از افراد وقایع خاصی در زندگی “آغازگر” این مشکل هستند. یکی از آغازگرهای لکنت رشدی، رشد مهارتهای گرامری است. در سنین 5-2 سال، کودکان بسیاری از قوانین دستوری زبان را یاد‌‌می‌گیرند. این قوانین به کودک کمک می‌کنند تا پیام‌های ناقصی همچون “مامان! شکلات!” را به جملات بلندی که جهت تولید روان به هماهنگی بیشتری نیاز دارند، تغییر دهد:”مامان! شکلات رو بذار توی کیفم”. کودکی که در معرض ابتلا به لکنت است، ممکن اس تا زمانی که جمله‌های 2-1 واژه‌ای بیان می‌کند، هیچ مشکلی در روانی گفتارش نشان ندهد، ولی هنگامی که تلاش برای تولید گفته‌های پیچیده‌تر را آغاز می‌کند، خودش را کاملا آماده حس نکرده و گفتار ناروان آغاز میشود.
پس از اینکه لکنت شروع شد، سایر عوامل می‌توانند منجر به ناروانی‌های بیشتر شوند. بعنوان مثال اگر کودک حین لکنت کردن، دچار تنش عضلانی شود، این تنش می‌تواند مدت ناروانی را افزایش دهد. واکنش شونده‌ها(مثلا مسخره کردن) نیز می‌تواند این وضعیت را بدتر کند. افرادی که لکنت می‌کنند، به روش‌های بسیار مختلفی ناروانی خود واکنش نشان می‌دهند. مثلا برخی نگرانی اندکی در خود حس می‌کنند و برخی دیگر واکنش‌های احساسی شدیدتری بروز می‌دهند که خود بر روانی گفتار اثر می‌گذارد.
لکنت چقدر شایع است و بطور معمول چه زمانی آغاز میشود؟
این اختلال در پسر‌ها شایع‌تر از دخترهاست و معمولا علایم آن در ابتدا بین سنین 2.5 تا 4 سالگی بروز می‌کند. اگرچه خیلی معمول نیست، ولی گاهی لکنت در سال‌های ابتدایی آغاز می‌گردد. کودکان پیش‌دبستانی، بویژه در مراحل اولیه‌ی لکنت، آگاهی اندکی(یا عدم آگاهی) از مشکلات گفتاری خود نشان می‌دهد. در طول سال‌های دبستان و پس از آن، آگاهی فرد افزایش می‌یابد.
پیشرفت لکنت بطور چشمگیری در افراد مختلف، متفاوت است. برخی از کودکان در روزها یا هفته‌های ابتدایی شروع لکنت، ناروانی زیادی دارند. برخی نیز افزایش تدریجی ناروانی را در طول ماه‌ها یا حتی سال‌ها خواهند داشت. بعلاوه شدت لکنت نیز ممکن است روز به روز یا هفته به هفته نوسان زیادی داشته باشد. در برخی کودکان ممکن است ناروانی برای هفته‌ها از بین برود و دوباره بدون دلیل مشخصی، دوباره ظاهر شود. در سنین نوجوانی و بزرگسالی این تغییرات شدت کمتری دارد؛ اگرچه آنها نیز افزایش یا کاهش چشمگیر ناروانی را در فعالیتهای خاصی گزارش می‌کنند.
در حدود 75% کودکان پیش دبستانی که لکنت می‌کنند، لکنت بطور تدریجی بهبود می‌یابد. این بهبودی معمولا در طول چند ماه پس از آغاز لکنت، رخ می‌دهد. دلیل اینکه چرا برخی افراد بطور خودبخود بهبود می‌یابند، مشخص نیست و نمیتوان بطور قطع گفت که علائم لکنت در هر فرد خاص تا بزرگسالی ادامه خواهد یافت یا نه. بنابراین بهتر است درمان هرچه سریع‌تر و پیش از تشدید علائم و دشوارتر شدن درمان، آغاز گردد.
آسیب شناس گفتار و زبان، در این زمینه چه کاری انجام می‌دهد؟
آسیب شناس گفتار و زبان کمک می‌کند تا اثر یا شدت لکنت در فرد کاهش یابد. همیشه، هدف از بین بردن کامل نخواهد بود؛ چون این امر برای بسیاری از افراد دشوار است. بلکه به کمترین میزان رساندن اثر ناروانی بر ارتباط فرد، در حین وقوع ناروانی است. لازم است فرد چگونگی واکنش خود به ناروانیها را شناسایی کرده و سپس واکنش‌های مختلفی را که به افزایش روانی گفتار و اثربخشی ارتباط کمک می‌کند را یاد بگیرد. پس از اینکه فرد کنترل روانی را در جلسات درمانی تا حدی به دست آورد، این مهارت‌ها در موقعیتهای واقعی زندگی روزانه تمرین می‌شوند.
در اغلب افراد، استفاده از استراتژی‌های رفتاری در طول جلسات درمانی آسان است، ولی کنترل آن بطور روزانه، دست‌کم در مراحل اولیه‌ی درمان، نیازمند تلاش ذهنی است. با گذشت زمان و انجام تمرینات، این تلاش به تدریج کاهش می‌یابد.
[/av_textblock]
[av_heading tag=’h3′ padding=’10’ heading=’اختلال در صداهای گفتاری’ color=” style=” custom_font=” size=” subheading_active=” subheading_size=’15’ custom_class=”][/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
اغلب کودکان هنگام یادگیری واژه‌های جدید، خطاهای تولیدی نشان می‌دهند. از آنجایی که سن تقریبی اکتساب هر صدایی مشخص است، اختلال در صداهای گفتاری هنگامی رخ می‌دهد که خطاها بیش از سن معینی ادامه یابند. اختلال در صداهای گفتاری شامل اشکال در تولید(تولید صدا) و فرآیندهای واجی(الگوهای صدا) می‌باشد.
این اختلال در بزرگسالان نیز دیده میشود. در برخی از افراد، بدلیل پیگیری نکردن اختلال در دوران کودکی است و در دسته‌ای دیگر بدلیل مشکلاتی از قبیل سکته‌ی مغزی و آسیب به مغز.
از علایم اختلال تولیدی می‌توان به جانشین کردن صداها(“تتاب” بجای “کتاب”) و حذف صداها(“اوش” بجای “گوش”) اشاره کرد.
اختلال فرآیندهای واجی به الگوهای خطا اشاره دارد بعنوان مثال جانشین کردن تمام صداهایی که با خلف دهان تولید می شوند(مانند “ک”، “گ”، “ق”) با صداهایی که با جلوی دهان تولید می‌گردند(مانند “ت”، “د”، “ن”).
اختلال در صداهای گفتاری چیست؟
بسیاری از کودکان هنگامی که شروع به بیان واژه‌های جدید می‌کنند، خطاهایی در تلفظ صداهای گفتاری خواهند داشت. اختلال در صداهای گفتاری هنگامی رخ می‌دهد که این خطاها بیش از مدت زمان طبیعی آن، ادامه یابد. هر یک از صداهای گفتاری، بازه‌ی سنی نسبتا معنی برای یادگیری دارند و پس از آن، صدا باید بطور صحیح تلفظ شود. اختلال در صداهای گفتاری شامل تولید(تولید صداها) و فرآیندهای واجی(الگوهای آوایی) می‌باشد.
آیا ممکن است یک فرد بزرگسال هم اختلال صداهای گفتاری داشته باشد؟
بزرگسالان هم ممکن است اختلال در صداهای گفتاری داشته باشند. برخی افراد این مشکل را از زمان کودکی خود دارند و برخی دیگر ممکن است پس از سکته‌ی مغزی یا آسیب به سر دچار این اختلال گردند. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به بخش دیزآرتری و آپراکسی گفتار مراجعه فرمایید.
برخی نشانه‌های اختلال تولید چیست؟
اختلال تولید، همانطور که از نامش پیداست، اشکال در تولید صداهای گفتاری می‌باشد. ممکن است صداها جانشین یکدیگر شوند( “دوپ” بجای “توپ”)، حذف شده(“اوپ” بجای “توپ”)، اضافه گردند(“چیند” بجای “چید”) و یا بصورت خراب تولید شوند(تولید “س” بصورت نوک زبانی). این خطاها درک گفتار را برای شنونده دشوار می‌کند.
کودکان در سنین پایین اغلب خطاهای تولیدی در گفتارخود نشان می‌دهند. اگر این حالت تا پس از زمان معینی ادامه یابد، آن را بعنوان اختلال در نظر می‌گیرند.
برخی نشانه‌های اختلال واجی چیست؟
اختلال در فرآیندهای واجی شامل الگوهای خطاست؛ بعنوان مثال جانشین کردن تمام صداهای خلفی(مثل “ک” و “گ”) با صداهای قدامی (مثل “ت” و “د”)(بیان “تیف” بجای “کیف”). الگوی خطای دیگر هنگامی است که دو همخوان در کنار هم قرار می‌گیرند و کودک یکی از آنها را حذف می‌کند(بیان “آتی” بجای “آشتی”). این خطاها نیز هنگامی که کودک گفتار را به تازگی آغاز کرده، طبیعی هستند و تنها در صورت ادامه یافتن پس از بازه‌ی سنی معینی، نشان‌دهنده‌ی اختلال واجی می‌باشند.
اختلالات صداهای گفتاری چطور تشخیص داده می‌شوند؟
آسیب شناس گفتار و زبان به گفتار فرد گوش داده و خطاهای گفتاری وی را ثبت می‌نماید. ارزیابی ساختارهای دهانی نیز جهت بررسی سلامت آنها ضروری است.
در صورتیکه خطاهای گفتاری با سن کودک تناسب نداشته‌باشند، آسیب شناس گفتار و زبان برنامه‌ی درمانی مناسب را پیشنهاد خواهد‌داد.
علل ایجاد اختلالات صداهای گفتاری چیست؟
در بسیاری از موارد، این اختلالات بدون هیچ‌گونه علت شناخته شده‌ای رخ می‌دهند. در برخی موارد نیز علل زیر منجر به ایجاد اختلال می‌گردند:
• اختلالات رشدی( اتیسم و …)
• سندرم‌های ژنتیکی( سندرم داون و …)
• کم‌شنوایی
• اختلالات نورولوژیکی(فلج مغزی و …)
و …
کودکانی که در سنین پایین دچار عفونت گوش مکرر همراه با کاهش شنوایی می‌شوند نیز در خطر اختلال در صداهای گفتاری می‌باشند.
[/av_textblock]