نوار مغز چیست؟
نوار مغز یا الکتروانسفالوگرافی (EEG) یک روش تصویربرداری عصبی است که فعالیت الکتریکی مغز را با استفاده از الکترودهایی که روی پوست سر قرار می‌گیرند، ثبت می‌کند. این روش بدون درد و غیرتهاجمی است و می‌تواند اطلاعات مفیدی از عملکرد مغز را ارائه دهد.
نحوه ثبت سیگنال مغز:
در طول نوار مغز کلاهی که در آن الکترودهایی تعبیه شده است روی سر فرد قرار می گیرد و فعالیت الکتریکی مغز از روی پوست سر توسط آن گرفته می شود. کلاه به دستگاه EEG متصل می باشد و بدین ترتیب سیگنال مغزی روی صفحه ی مانیتور به نمایش در می آید.
از کاربردهای نوار مغز می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشخیص و مدیریت صرع: نوار مغز می‌تواند به شناسایی امواج مغزی غیرطبیعی و تشنجی که مشخص کننده ی صرع و کانون آن هستند، کمک کند.
- تشخیص اختلالات خواب: نوار مغز می‌تواند الگوهای خواب غیرطبیعی را که در اختلالات خواب مانند آپنه خواب یا نارکولپسی دیده می‌شوند را نشان دهد.
- ارزیابی آسیب مغزی: نوار مغز می‌تواند برای ارزیابی شدت آسیب مغزی استفاده شود.
- تشخیص تومورهای مغزی: نوار مغز می‌تواند به شناسایی فعالیت الکتریکی غیرطبیعی که می‌تواند ناشی از تومور مغزی باشد، کمک کند.
تفسیر نوار مغز:
تفسیر نوار مغز توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب انجام می‌شود. پزشک به دنبال الگوهای غیرطبیعی در امواج مغزی می‌گردد که می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری یا اختلال باشد.
مزایای نوار مغز:
- غیرتهاجمی و بدون درد: نوار مغز یک روش غیرتهاجمی است و هیچ دردی ندارد.
- ایمن: نوار مغز یک روش ایمن است و عوارض جانبی خاصی ندارد.
- دسترسی آسان: نوار مغز به طور گسترده در دسترس است و هزینه نسبتاَ کمی نسبت به سایر روش های تصویر برداری مانند MRI و fMRI دارد.
محدودیت‌های نوار مغز:
- تصاویر دقیق: نوار مغز نمی‌تواند تصاویر دقیقی از ساختار مغز ارائه دهد.
- حساسیت بالا به نویز: حرکت بیمار، برق شهر، امواج الکتریکی موجود در محیط و عدم اتصال ارت الکتریکی می‌تواند باعث ایجاد نویز در نوار مغز شود.
نکات لازم قبل از انجام نوار مغز: - قبل از انجام تست موها و پوست سر بیمار بایستی شسته شده و تمیز باشد.
- موها بایستی کاملا خشک باشد.
- در حین شستشوی مو از نرم کننده و ماسک مو استفاده نشود.
- پس از شستشو و تا قبل از ثبت نوار مغز از ژل، روغن مو و محلول های رشد مو (به عنوان مثال محلول ماینوکسیدیل) به هیچ عنوان استفاده نشود.
- درصورتی که بیمار از دارو استفاده می کند، لیست دارویی خود را به کارشناس ثبت گزارش کند.
- حداقل هشت ساعت قبل از انجام تست از خوردن هرگونه مواد کافئین دار، مشروبات الکلی، کشیدن سیگار و استفاده از مواد روان گردان خودداری شود.
- در برخی موارد ممکن است پزشک از بیمار بخواهد تا شب قبل را کمتر بخوابد و یا در طول تست از آرامبخشی که کمی او را بخواباند استفاده کند؛ لطفا در صورت وجود چنین مواردی کارشناس ثبت را مطلع سازید.
- ناشتا بودن در صبح تست یا در روز آن توصیه نمی‌شود زیرا افت قند خون بر نتایج تست اثر می‌گذارد.
نقشه مغزی چیست؟
نقشه مغزی یا Quantitative Electroencephalography (QEEG) نوعی نوار مغز پیشرفته است که با استفاده از پردازش و آنالیزهای فرکانسی که روی سیگنال مغز انجام می گیرد می تواند اطلاعات بیشتری از نوار مغز معمولی (EEG) را در اختیار پزشک قرار دهد. در واقع،QEEG داده های EEG را به صورت کمی و عددی تبدیل می‌کند و امکان تحلیل مکانی و فرکانسی فعالیت الکتریکی مغز را فراهم می‌سازد.
نحوه‌ی ثبت و پردازش نقشه‌ی مغزی:
نحوه ی ثبت سیگنال مغزی برای تهیه ی نقشه ی مغزی مانند ثبت نوار مغز معمولی می باشد. سپس سیگنال مغزی ثبت شده، پردازش می شود و با اعمال محاسبات فرکانسی به صورت نقشه‌های رنگی نمایش داده می‌شود. این نقشه‌ها چگونگی فعالیت الکتریکی مغز در هر منطقه از سر و در فرکانس های مختلف را نشان می دهند.
از کاربردهای نقشه مغزی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
نقشه مغزی به عنوان یک ابزار بالینی در ارزیابی و پیگیری عملکرد مغز در اختلالات زیر کاربرد دارد:
- اختلالات ساختاری مغز مانند صرع، آسیب‌های مغزی، تومورهای مغزی، آسیب های ناشی سکته مغزی، آلزایمر و پارکینسون.
- برخی از اختلالات روانپزشکی و عصبی- تحولی مانند افسردگی، اضطراب، وسواس، اختلالات خواب، استرس پس از سانحه (PTSD)، سوء مصرف مواد، کاستی توجه و بیش فعالی، اختلالات یادگیری و برخی علائم اوتیسم
